“Eskişehir Alzheimer hastaları açısından en şanslı il olarak, Tepebaşı Belediyesi, Başkan Dt. Ahmet Ataç önderliğinde, Eskişehir Alzheimer Derneği ile Türkiye’deki ilk ve en önemli çalışmayı beraber gerçekleştirerek hastaların geri kalan hayatlarını sürdürmeleri için son derece çağdaş ve bilimsel bakım evlerini hizmete sokmuş ve önemli bir hizmeti gerçekleştirmektedir.”

21 Eylül 1994 yılından beri sadece Alzheimer hastalığını fark etmek amacı ile kutlanıyor.

Geçen yüzyılın başında, 1906 da, Almanya’nın en bilgili nöropsikologlarından biri olan Alouin Alzheimer unutkanlıkla kocası tarafından kendisine getirilen hastasının ölümünün ardından yaptığı biyopside çağımızın en ünlü hastalığını tanımladığını ne kadar fark etti bilmek çok zor. Buna karşın üzerinden geçen iki dünya savaşının ardından, 1980 sonrası giderek yaşlanan dünya nüfusu Alzheimer adını her gün duymaya o kadar alıştı ki, 21 Eylül 1994 yılından beri sadece Alzheimer hastalığını fark etmek amacı ile kutlanıyor.

2050 yılında dünya çapında 135 milyon demans hastası olması bekleniyor. Türkiye ise dünya’da Alzheimer hastası barındıracak 4. Büyük ülke olacak.

Dünya Alzheimer Federasyonu’nun 2014 raporuna göre dünyada 44 milyon Alzheimer hastası var ve bu sayı 2030 yılında 76 milyona ulaşacak. Türkiye’de ise 350.000 ila 400.000 Alzheimer hastası olduğunu tahmin ediliyor. 2009 yılında Aslantaş ve Özbabalık’ın yaptığı çalışmaya göre Eskişehir de ise 500 civarından demans hastası bulunuyor. Tüm veriler yaşlı nüfusun artış hızı göz önüne alındığında, 2050 yılında dünya çapında 135 milyon demans hastası olması bekleniyor. Türkiye ise dünyada Alzheimer hastası barındıracak 4. Büyük ülke olacak. Artan yaşlı nüfusla birlikte Alzheimer Günü her geçen yıl daha da önem kazanırken, bilim dünyasında kaydedilen gelişmeler teşhis ve tedavi konusunda umut vadediyor.

Hastalıkla ilgili son gelişmelere göre “Tükürük” analizi hastalık tanısında yardımcı bir yöntem olarak kullanılmaya başlarken, belden su alma ve sıvıda hastalıkta biriken proteinlerin yansımalarına bakma erken dönem tedaviler için bir umut ışığı olmaya başlamıştır.

Bunun yanı sıra beyinde biriken hastalık proteinleri boyanarak görüntü elde edilebiliyor. Bunlar plaklar içinde biriken ‘amiloid’ ve yumaklar içinde biriken ‘tau’ adlı proteinlerdir. Günümüzde gelişmiş nükleer tıp yöntemleri ile her iki protein de kendilerine yapışan ve ışıma yapan moleküller ile işaretlenip görüntü alınabilmektedir. Geçmişte amiloid proteini boyanarak görüntü alınabiliyorken artık geliştirilen yeni moleküller ile ‘tau’ proteini de işaretlenerek görüntü alınabilmektedir. Yani beyinlerinde bu proteinleri bulunduran kişiler basit görüntüleme yöntemleri ile tespit edilmektedir. Eskiden bu proteinlerin sadece otopsi ile gösterilebildiği düşünülürse bu yöntemlerin ne kadar yararlı olduğu ve devrimci oldukları daha iyi anlaşılacaktır.

Çalışan kadınların bunan riski daha düşüktür.

İsveç’te ilgi çekici bir çalışma: Çalışan kadınların bunan riski daha düşüktür. Son yıllarda yapılan çalışmalarda Alzheimer hastalığının köklerinin çocukluk çağına kadar inebildiğini ve çalışkan bir beynin Alzheimer’e daha az oranda yakalandığını gösteren bulgulara rastlanmaktadır. Yapılan ilgi çekici bir çalışma da yaşlı kişilerin geçmişlerine dönülerek kişilerin 10 yaşındaki okul karnelerine bakıldığında, karneleri kötü olanlarda bunama riskinin daha yüksek olduğu, karneleri pekiyi olanların ise daha az oranda bunama geliştirdikleri görüldü. Ayrıca ilkokul eğitiminin üzerine eğitim alanlarda ve yüksek eğitimine devam edenlerde, ayrıca karmaşık işlerden (daha fazla iletişim gereken iler, kişinin yönlendirme yaptığı ve talimat verdiği işler gibi) çalışan kadınlarda bunama riskinin daha düşük olduğu ortaya çıktı.

Hastalıktan korunma yollarını merak edelere ilk öneri, tek başınıza yaşamayın, saatlerce televizyon izlemeyin denmektedir. Çünkü Alzheimer hastalığındaki bilinen risk faktörlerinden birinin de yalnızlık olup, eğer bu hastalıktan korunmak istiyorsak hareket edelim, dostlarımızla, konu komşularımızla, akrabalarımız ile bol bol güzel vakit geçirelim, zihnimizi çalıştıracak faaliyetlerde (kitap okumak, sudoku çözmek gibi) bulunalım ve de gelecek kuşaklarımıza yüksek ve kaliteli bir eğitim sağlayalım. Görünen o ki bilim ve teknoloji hem tanı, hem de tedavi alanında büyük gelişmeleri desteklemeye devam edecektir.

Ne yiyelim diye soranlara önerimiz ise, Akdeniz tipi diyet hem koruyor, hem de Alzheimer’i yavaşlatıyor. Sebze/meyve açısından zengin diyet benimsenmesinin hastalıktan korunmada en önemli parametrelerden biri olduğu tüm bilim dünyası açısından artık kabul edilmektedir.

Demans yani bunan utanılacak bir şey değildir. Bunama bir hastalık adıdır.

Demans yani bunan utanılacak bir şey değildir. Bunama bir hastalık adıdır, akılsızlık değildir. Doktora ve hastaneye başvurma nedenidir. Bu durumu saklamak, gizlemek ve utanmak, hastalığı yaşayanlar ve onlara bakanlar açısından çok daha dramatik bir duruma yol açabilir. Eskişehir çerçevesinden bakıldığından, tüm hekimlerin yanı sıra, Tepebaşı Belediyesi sağlık birimi ve Eskişehir Alzheimer Derneği bu durumlarla ilgili farkındalığı yaratmaya birlikte aday paydaş kurumlar olarak çalışmaya gönüllüdür.

Eskişehir Alzheimer hastaları açısından en şanslı il olarak bilinmektedir.

Altını çizerek söylemek gerekir ki, Eskişehir Alzheimer hastaları açısından en şanslı il olarak bilinmektedir. Tepebaşı Belediyesi, Başkan Dt. Ahmet Ataç önderliğinde, Eskişehir Alzheimer Derneği ile Türkiye’deki ilk ve en önemli çalışmayı beraber gerçekleştirerek böyle hastaların geri kalan hayatlarını sürdürmeleri için son derece çağdaş ve bilimsel bakım evlerini hizmete sokmuş ve önemli bir hizmeti gerçekleştirmişlerdir.

Aşağı Söğütönü’ndeki bakım evleri sadece hastalar için değil onların bakım verenleri açsından da önemli bir merkez niteliği taşımaktadır.

Sonuç olarak unutkanlık şikayeti, aslında artık belki de tedavisi olan bir hastalığın ilk belirtisi olarak korkulacak değil önlem alınacak bir süreci başlatma nedenidir. Tüm ülkede Eskişehir benzeri çalışmalar ulusal strateji açısından önem taşımaktadır.

Dt. Ahmet Ataç – Tepebaşı Belediye Başkanı

Prof. Dr. Demet Özbabalık Akpınar – Eskişehir Alzheimer Derneği Başkanı